Pani na Puławach

Wautorskim wstępie czytamy: Kiedy Maria Anna księżna Wirtemberska namawiała starąswą matkę, Izabelę z Flemmingów Czartoryską, by ta poszła do spowiedzi, pani naPuławach oświadczyła pół serio, pół żartem: Moja Marysiu, gdy powiem księdzuwszystko, com w życiu dokazywała, spojrzy na mnie, nie uwierzy i będzie myślał,że kłamię! Istotnie, losy tej księżnej, która przeżyła prawie 90 lat, były takbarwne, że starczyłyby na kilka biografii. Pełna uroku, płocha i zalotna damalekkomyślnego rokoka, bohaterka wielu skandalicznych romansów o europejskimzasięgu, a zarazem głęboka patriotka, gorąco oklaskująca postępowych mówców naSejmie Czteroletnim, patronka Kościuszki, wreszcie autorka pierwszych książekdla ludu i twórczyni polskiego muzealnictwa, w wieku lat trzydziestu pięciu samapodkreśliła dwa dominujące w jej życiu uczucia: miłość do dzieci i miłośćojczyzny. Jestem dobrą matką i nigdy cienia najmniejszego zarzutu uczynić sobienie miałam powodu co do niezachwianej miłości swojej dodzieci.