Skuteczne zdziwienie. Wyzwalająca myślenie nauka czytania

Pierwsze kontakty z językiem istotnie wpływają na późniejsze postawy czytelnicze dzieci. Znaczący w tym kontekście jest głos Ericha Fromma: "To procesy edukacyjne powodują [..], że większość ludzi traci zdolność zachwytu, dziwienia się" (Fromm 1959: 63). Dlatego tak ważne jest, aby teksty i wizualizacje graficzne, a także strategie ich opracowania zapewniały doświadczenie czytelnicze możliwie ciekawe i atrakcyjne poznawczo, aby podstawowy zasób wymaganej wiedzy związanej ze światem dźwięków i obrazów graficznych uobecniał się w umyśle dziecka jakby mimochodem, od niechcenia, przy okazji namysłu nad narracją wyprowadzoną z tekstui narracją wizualną - rodził się właśnie ze skutecznego zdziwienia (Bruner 1971).

Całość oddziaływań edukacyjnych, sprowokowanych projektem przedwdrożeniowym, sprowadza się do wyzwalania obrazu dźwiękowego i wizualnego głoski i litery w dziecięcej świadomości: SŁOWEM ("Skuteczne zdziwienie. Wyzwalanie myślenia słowem"), OBRAZEM ("Opowieści dźwiękami malowane") i RUCHEM ("Dźwiękoznaki-Literaki. Wyzwalanie myślenia ruchem").

Propozycję innego podejścia do nauki czytania i pisania dzieci w wieku przedszkolnym adresuję do tych nauczycieli, którym nieobcy jest dydaktyczny niepokój, a nawet zwątpienie wobec uświęconych tradycją wzorów, którzy są przekonani o konieczności rozbudzania wrażliwości i sprawności intelektualnej dzieci. W procesie czytelniczego oswajania ważny jest dla mnie także udział rodziców - oni jak nikt inny znają duchowe potrzeby swoich dzieci, wiedzą, jak ważna jest przyjemność czy nawet radość uczenia się.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że wdrożenie Skutecznego zdziwienia odbywało się w grupach gdzie znajdowały się dzieci, które jednocześnie uczyły się języka polskiego jako obcego. Charakterystyczne gesty wywołujące głoski ułatwiają dzieciom identyfikację liter z odpowiednimi fonemami. Projekt "Skuteczne zdziwienie" koresponduje z programem Jolly Phonics, który doskonale sprawdza się również podczas nauki języka angielskiego.

Dzieci, które jednocześnie uczyły się języka polskiego poddane oddziaływaniom publikacji z serii "Skuteczne zdziwienie" podnosiły swoje umiejętności w zakresie dokonywania wszelkich syntez i analiz, a także prawidłowej realizacji głosek w izolacji.

Proponowana technika czytania pozwala im na szybkie osiągnięcie sukcesu w postaci przeczytanych wyrazów i krótkich tekstów. Nauka oparta na zabawie i polisensorycznych doświadczeniach, z wykorzystaniem bogatego zaplecza "narzędzi kulturowych" z powodzeniem może być wykorzystywana w nauce języka polskiego jako obcego u dzieci w wielu przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym.