Cokolwiek powiesz, nic nie mów. Zbrodnia i pamięć w Irlandii Północnej

W grudniu 1972 roku Jean McConville, wdowa, matka dziesięciorga dzieci, została na ich oczach wywleczona z domu w Belfaście przez zamaskowanych napastników. Wtedy widziano ją po raz ostatni. Wiele lat później okazało się, że IRA skazała ją na śmierć za donosicielstwo. Nigdy nie potwierdzono, czy zarzuty były prawdziwe.

McConville i jej rodzina byli ofiarami Kłopotów – konfliktu między republikanami a lojalistami, który przez ponad trzydzieści lat zbierał krwawe żniwo w Irlandii Północnej. Patrick Radden Keefe stara się odtworzyć losy zaginionej wdowy. Przygląda się również członkom IRA, zwłaszcza siostrom Dolours i Marian Price. Próbuje poznać ich historię, zrozumieć, jak kształtowały się i zmieniały ich poglądy. Czy brutalną przemoc, której dopuszczali się bojownicy, usprawiedliwiała trwająca w ich przekonaniu wojna? Jaką rolę w konflikcie odgrywały brytyjskie siły specjalne, których metody były nieraz równie bezwzględne? Jaką cenę zapłacili niewinni ludzie uwikłani w konflikt?

Proces pokojowy, rozpoczęty w 1998 roku podpisaniem porozumienia wielkopiątkowego, trwa już ponad dwie dekady, jednak wydarzenia z przeszłości wciąż mają wpływ na Irlandię, a dyskusja o winie i karze za zbrodnie daleka jest od rozstrzygnięcia.

Książka nagrodzona Amerykańską Nagrodą Krytyków Literackich oraz Nagrodą im. George`a Orwella, najlepsza książka historyczna 2019 roku według Amazon.com, najlepszy reportaż roku według „Time'a”.

Bestseller „New York Timesa”, jedna z dziesięciu książek roku „The Washington Post”, „The Wall Street Journal” i „Chicago Tribune”, najlepsza książka roku „The Economist”, „Kirkus”, „Variety”, „Library Journal”, „London Times”, „Vanity Fair”, „The Atlantic”, „Foreign Affairs”, „Huffington Post” i „The Guardian”. Jedna z dziesięciu najlepszych książek non-fiction dekady według „Entertainment Weekly”.

„Matka dziesięciorga dzieci znika bez śladu w pewien grudniowy wieczór. Dwie piękne siostry zafascynowane walką zbrojną IRA stają się gwiazdami więziennych strajków. Chłopak z nienagannie przystrzyżoną brodą przemienia się z zimnego terrorysty w zręcznego polityka. Keefe opowiada o trzech dekadach krwawego konfliktu w Irlandii Północnej, pokazując, że kluczem do zrozumienia Kłopotów nie jest polityka, lecz doświadczenie ludzi, które pieczołowicie rekonstruuje z zebranych materiałów archiwalnych i wywiadów. Literacki rozmach tej historyczno-reporterskiej opowieści czyni z niej fascynującą lekturę, która trzyma w napięciu do ostatniej strony.” Agata Kasprolewicz

„Historia morderstwa Jean McConville i próba ustalenia, kto był za nie odpowiedzialny – niezwykła książka Patricka Raddena Keefe`a to reporterski majstersztyk. Ale „Cokolwiek powiesz, nic nie mów” jest także czymś więcej: autor pokazuje, jak w czasie konfliktu zmienia się pojęcie prawdy oraz jak przemoc i podstęp doprowadzają do kolejnych śmierci.” Toby Harnden, „Sunday Times”

„Porywająca książka Patricka Raddena Keefe`a o Kłopotach jest zarazem opowieścią o tym, co wydarzyło się naprawdę, jak i próbą wyjaśnienia dawnych zbrodni. W swoim wnikliwym reportażu Keefe odsłania ukrytą cenę Kłopotów: przerażającą liczbę ofiar konfliktu oraz to, jak głęboko wpływa on na teraźniejszość. Tę książkę trzeba przeczytać.” Gillian Flynn

„Patrick Radden Keefe zamienia pojedyncze ludzkie historie w poruszające studium przemocy, która dotknęła Irlandię Północną […]. Nawet w tych, którzy dopuszczali się najgorszych czynów, autor stara się zobaczyć ludzi i zrozumieć, co nimi kierowało.” „Publishers Weekly”

„Wielkim osiągnięciem Patricka Raddena Keefe`a jest opowiedzenie o pięćdziesięciu latach konfliktu w Irlandii Północnej przez pryzmat indywidualnych historii – to przejmujące i bardzo ludzkie podejście do przeszłości, która wciąż rzuca głęboki cień na teraźniejszość.” Melanie Reid, „The Times”

„Wstrząsająca opowieść o konflikcie politycznym, której nie można było lepiej napisać.” „Kirkus Reviews”

„Keefe pokazuje, dlaczego zabójstwo Jean McConville jest historią ponadczasową i dlaczego po tylu latach wciąż porusza Irlandczyków.” Gerry Moriarty, „The Irish Times”