Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do zmian

 Komentarz stanowi kompleksowe, dogłębne i praktyczne spojrzenie na nowy kształt postępowania cywilnego, uwzględniające zarówno zmiany wprowadzane ustawą z 4 lipca 2019 r., jak i obowiązującą od 1 stycznia 2019 r. ustawą o komornikach sądowych oraz dokonane ustawą z dnia 16 maja 2019 r. o zmianie ustawy  - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Przeobrażenia dotknęły wielu instytucji prawa procesowego, tak w postępowaniu rozpoznawczym, jak i egzekucyjnym. Są wśród nich zarówno zmiany oczekiwane oraz usprawniające postępowanie, jak i budzące wątpliwości i kontrowersje. Wiele z nich w istotny sposób wpływa na organizację pracy sądów i przebieg postępowań, kreuje nowe uprawnienia i obowiązki stron oraz zawodowych pełnomocników. Rozwiązania o zasadniczym i rewolucyjnym charakterze (np. wprowadzenie postępowania przygotowawczego, przeciwdziałanie nadużyciu prawa procesowego, czy przywrócenie odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych) połączono ze zmianami o mniejszej wadze, co - mając na względzie zakres i obszerność nowelizacji oraz etapowość wprowadzanych zmian – utrudnia jej właściwą analizę i uporządkowanie.    Najważniejsze zmiany przyjęte to:wprowadzenie nowych regulacji w zakresie właściwości sądu przyjmując, iż w sprawach o ochronę dóbr osobistych naruszonych przy wykorzystaniu środków masowego przekazu oraz o roszczenie przeciwko bankowi wynikające z czynności bankowej można wytoczyć przed sąd właściwy dla miejsca zamieszkania albo siedziby powoda; zmieniono też zasady ustalania właściwości sądu przy dochodzeniu roszczeń z umów, określając co należy rozumieć przez sąd miejsca wykonania umowy (generalnie miejscem wykonania umowy będzie miejsce spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy danego rodzaju);odstąpienie od obowiązku stosowania formularzy w postępowaniu procesowym, pozostawiając takie rozwiązanie w postępowaniach nieprocesowych;nowe zasady doręczania korespondencji sądowej przewidujące, że jeżeli pozwany, pomimo powtórzenia zawiadomienia, nie odebrał pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw, a w sprawie nie doręczono mu wcześniej żadnego pisma w sposób przewidziany w kpc i nie ma zastosowania przepis szczególny przewidujący skutek doręczenia, przewodniczący zawiadamia o tym powoda, przesyłając mu przy tym odpis pisma dla pozwanego i zobowiązując do doręczenia tego pisma pozwanemu za pośrednictwem komornika;wprowadzenie ogólnej zasady dotyczącej wydawania postanowień przez sąd na posiedzeniu niejawnym, co ma na celu przyspieszenie postępowania, a ich uzasadnienia sporządza się tylko w razie gdy podlegają one zaskarżeniu oraz na wniosek strony;wprowadzenie ograniczenia możliwości podnoszenia zarzutu potrącenia, co ma w intencji ustawy zapobiegać nadużywaniu tego zarzutu. Zgodnie z wprowadzoną przez ustawę zasadą, podstawą zarzutu potrącenia ma być tylko taka wierzytelność pozwanego, która jest niesporna lub udowodniona dokumentem nie pochodzącym wyłącznie od pozwanego, a jeżeli te wymogi nie są spełnione – to tylko wierzytelność powstała z tego samego stosunku prawnego, co wierzytelność dochodzona pozwem;wyodrębnienie instytucji postępowania przygotowawczego w odrębny rozdział „Organizacja postępowania”, który poza organizacją postępowania sensu stricto określa także zasady i sposoby gromadzenia materiału procesowego, na który składają się przede wszystkim żądania i twierdzenia stron oraz dowody. Przyjęcie nowych regulacji dotyczących organizacji postępowania ma przeciwdziałać nadmiernemu przedłużaniu czasu trwania postępowania cywilnego. Zaplanowanie kolejności czynności procesowych sądu i stron, w szczególności kolejności przeprowadzenia dowodów ma prowadzić do rozpoznania sprawy w jak najkrótszym terminie;zobowiązanie pozwanego do złożenia odpowiedzi na pozew pod rygorem wydania wyroku zaocznego czy wyposażenie sądu w kompetencję zarządzenia wymiany pism przygotowawczych wraz z możliwością stosowania sankcji w postaci pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów. Ustawa przyjmuje bowiem, iż wniesienie odpowiedzi na pozew jest procesowym obowiązkiem strony pozwanej;obowiązkowe nakłanianie stron przez sędziego do ugodowego rozwiązania sporu, a jeżeli tego typu zabiegi okażą się bezskuteczne - sporządzenie przy udziale stron planu rozprawy. Strony będą zobligowane do brania udziału w takim posiedzeniu, przy czym w razie naruszenia tego obowiązku przez powoda sąd będzie władny nawet umorzyć postępowanie, chyba że powód zażąda przeprowadzenia posiedzenia pomimo swej nieobecności albo ją później usprawiedliwi, zaś w przypadku niestawiennictwa pozwanego, niezależnie od sporządzenia planu rozprawy bez jego udziału, sankcją może być obciążenie go wyższymi kosztami procesu;przyjęcie instrumentów przeciwdziałających przewlekaniu procesu przez: wprowadzenie regulacji dotyczących nadużycia uprawnień procesowych, w tym klauzuli generalnej w nowym art. 41