Sonety krymskie

To był prawdziwy przewrót literacki: tak się nie pisze sonetów i nie na takie tematy! A jednak cykl 18 utworów poetyckich napisany przez Adama Mickiewicza na podstawie notatek z podróży na Krym, którą odbył w 1825 r., zdobył niezwykłą popularność. Mimo niemal dwustu lat od pierwszego wydania jego fragmenty są powszechne znane i cytowane, a sonety nie znikają z listy lektur.Po procesie filomatów młody student zostaje skazany na przymusowy pobyt w Petersburgu, a następnie wraz z dwojgiem towarzyszy zesłany do Odessy. Tam ma wykonywać obowiązki nauczyciela, ale odwiedza też salony arystokratów i wraz z nimi odbywa podróże po egzotycznych krainach. Owocem kilku wypraw na Krym są właśnie malownicze "Sonety krymskie". Jednak zamiast podjąć klasyczną dla tego gatunku tematykę miłosną, Mickiewicz wybiera dwa tematy: fascynacji orientem i tęsknoty za ojczyzną. Czytelnik wraz z poetą zdobywa górskie szczyty, jak Czatyrdah i Kikineis, wypływa na "suchego przestwór oceanu", przeżywa burzę na morzu, zwiedza miasto Bakczysaraj i Ałusztę, dokonuje refleksji nad przemijaniem i kruchą kondycją człowieka."Sonety krymskie", wydane w Moskwie w 1826 r., doczekały się przekładów na języki angielski, francuski, niemiecki, rosyjski i ukraiński. Pojedyncze utwory zostały przełożone na 21 języków, w tym na perski oraz krymskotatarski. Do sonetów Mickiewicza tylko w epoce romantyzmu nawiązywali tacy poeci, jak Stefan Garczyński, Tomasz August Olizarowski czy Władysław Syrokomla, a w Młodej Polsce m.in. Jan Kasprowicz. Utwory te inspirowały również muzyków. Stanisław Moniuszko w 1867 r. skomponował kantatę "Sonety krymskie", zaś Jan Tomasz Wydżga, a później Romuald Twardowski ułożyli muzykę do sonetu "Cisza morska".Adam Mickiewicz (1798-1855) jest jednym z najwybitniejszych polskich poetów, autorem licznych cykli poetyckich (jak "Ballady i romanse", "Sonety krymskie", "Sonety odeskie" czy nieogłoszone za jego życia "Liryki lozańskie"), dramatów ("Dziady", "Konfederaci barscy"), powieści poetyckiej "Konrad Wallenrod" oraz polskiej epopei narodowej "Pan Tadeusz".