Lisowczycy

Mówią, że Polacy są stworzeni do szabli. Mówi się także, że jeśli coś jest niewykonalne, trzeba to zostawić Polakom, tak w każdym razie uważał Napoleon. Rzecz co prawda dotyczy czasów wcześniejszych niż napoleońskie, ale cesarz Francuzów wiedział, co mówi. W jego epoce udowadniali to szwoleżerowie, a już dwieście lat wcześniej - Lisowczycy, najlepsi jeźdźcy świata.I właśnie o nich traktuje książka Antoniego Ferdynanda Ossendowskiego "Lisowczycy". Ossendowski przenosi czytelnika w czasy, kiedy Polska jest potęgą, a syn króla Polski Zygmunta III Wazy, Władysław, udaje się po moskiewską koronę carów. Także Lisowczycy jako forpoczta polskiego władcy, przekraczają granicę państwa moskiewskiego i, o ile Władysław chce nim władać, oni pragną je złupić.Lisowczycy to formacja wojskowa zaistniała na początku XVII wieku jako lekka jazda polska utworzona przez Aleksandra Józefa Lisowskiego i stąd, od założyciela właśnie, wywiodła się ich nazwa. Co znamienne, na początku nazywali się Straceńcami, co znakomicie oddawało charakter tego wojska służącego bez żołdu - jedynie za łup wojenny. Tam, gdzie uderzali lisowczycy, używając sienkiewiczowskiej terminologii, pozostawały tylko niebo i ziemia, nikt nie miał prawa ujść z pogromu.Lisowczycy to nie tylko łupieżcy, to przede wszystkim znakomici wojownicy. Bali się ich najlepsi żołnierzy tamtej epoki. Mistrzowie szabli i niezrównani jeźdźcy wzbudzali postrach od Wołgi aż po Loarę. We Francji, jeszcze do niedawna straszono lisowczykami dzieci. Jeśli mały Pierre nie chciał jeść kaszki, mama mówiła: jedz, bo cię lisowczyk porwie!I właśnie w takich czasach rozgrywa się akcja "Lisowczyków". Ossendowski ukazuje nam ową barwną epokę, a na jej tle przygody trzech młodzieńców, którzy oddali duszę i serce krwawej profesji lisowczyka. Godność, a przede wszystkim honor i odwaga, to dla nich wartości niezbywalne. Przyświecają im one w służbie młodemu królewiczowi Władysławowi.Antoni Ferdynand Ossendowski to mistrz literatury okresu międzywojennego. Jego barwne życie mogłoby posłużyć za kanwę awanturniczej powieści. Podróżnik, naukowiec, ale także konspirator i buntownik, poszukiwany przez carską Ochranę, a później sowiecką Czieriezwyczajkę (Czeka), wróg caratu oraz Rosji Sowieckiej, człowiek z wyrokiem śmierci, przez wiele lat żyjący na krawędzi.Świadomie bądź nie, Ossendowski coś ze swojego życia przekazał owym młodym lisowczykom - bohaterom książki. Radość młodości obok honoru, odwaga wspierana przez uświęcony cel, życie oddane ojczyźnie, a w przypadku bohaterów książki także swojemu panu - Władysławowi, przyszłemu królowi Polski.