Transkreacje. Wybór pism Haroldo de Camposa

Składające się na antologię Transkreacje eseje brazylijskiego literaturoznawcy i tłumacza Haraldo de Camposa ukazują rozwój jego myśli przekładowej od początku lat 60. ubiegłego stulecia. Skomponowany i przełożony przez Gabriela Borowskiego tom to pierwsza poza Brazylią kompletna prezentacja koncepcji translatologicznych teoretyka i poligloty, tym cenniejsza, że opatrzona pionierskim opracowaniem krytycznym, stanowiącym wynik wieloletnich badań autora nad twórczością Camposa. Każdy z prezentowanych tekstów scala, a zarazem przekracza kategorie pojęciowe obowiązujące w badaniach nad przekładem, literaturą, językiem, kulturą i filozofią, ukazując sylwetkę myśliciela swobodnie poruszającego się ponad instytucjonalnie narzucanymi podziałami.

Eseje de Camposa to – jak wiadomo – intelektualna bomba: zdolność do spekulatywnego myślenia o języku zaplata się tu z wielką erudycją, oszałamiającym poligloctwem i dowodzonym każdym z rozlicznych przykładów wyczuleniem na przekładziarski detal, bez którego to wyczulenia teoria przekładu jest pustą zabawką. Intelektualną frajdę z tej książki będą mieli nie tylko wszyscy – absolutnie wszyscy – zainteresowani językiem i przekładem, ale też po prostu wszyscy, których interesuje cokolwiek poza wyimaginowaną jednojęzycznością najbliższego otoczenia. Opracowanie jest świadectwem nie tylko arcykompetencji, lecz także podziwu godnego talentu do syntezy: w niewielu słowach mówi się tu bardzo wiele, czytelnik czuje się więc naprawdę w dobrych rękach. Podobnie jest z samym przekładem: niezwykle precyzyjnym, a zarazem językowo dopieszczonym, pomysłowym i giętkim, najzwyczajniej w świecie przyjemnym w lekturze. Wspaniała rzecz.

Dr hab. Adam Lipszyc, prof. IFiS PAN

Haroldo de Campos(1929–2003) – brazylijski krytyk i filozof przekładu, badacz literatury i kultury, współzałożyciel ruchu poezji konkretnej, poliglota. Tłumacz klasyków literatury tworzących m.in. w języku angielskim (Ezra Pound, James Joyce), niemieckim (Johann Wolfgang Goethe), rosyjskim (Władimir Majakowski), francuskim (Stéphane Mallarmé), włoskim (Dante Alighieri), hiszpańskim (Octavio Paz), starogreckim (Homer), hebrajskim, japońskim i chińskim. Umberto Eco nazwie go „naj większym nowoczesnym tłumaczem Dantego”, a Jacques Derrida uzna za „objawienie” i „wielkiego poetę-myśliciela, który wie wszystko”.

Gabriel Borowski (ur. 1988) – przekładoznawca i lite- raturoznawca, brazylianista, autor m.in. monografii Auditividade machadiana (2018) oraz kilkudziesięciu publikacji z dziedziny badań literackich i translatologii, tłumacz literatur portugalskojęzycznych (m.in. Fernando Pessoi i Clarice Lispector) na język polski oraz literatury polskiej (m.in. Olgi Tokarczuk i Wisławy Szymborskiej) na język portugalski.