Dydaktyka i jej paradygmaty. Różnorodne światy szkoły

Dydaktyka i jej paradygmaty to rozwinięcie i uszczegółowienie sposobu myślenia o dydaktyce ogólnej jako dyscyplinie naukowej, który został zaproponowany w książce Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce (PWN 2018). Dorota Klus-Stańska utworzyła w niej rodzaj mapy współistniejących paradygmatów dydaktycznych, których założenia prowadzą do odmiennego pojmowania procesów uczenia się i nauczania, a w konsekwencji także innych powiązanych z nimi zjawisk i fenomenów edukacyjnych. Wskazane przez nią trzy wewnętrznie zróżnicowane paradygmaty: obiektywistyczny, interpretatywno-konstruktywistyczny oraz transformatywny, stały się kanwą, na której autorki rozdziałów proponowanej obecnie książki podjęły próbę rozpoznania ?na nowo? założeń rządzących ustaleniami i badaniami dydaktycznymi w określonych obszarach, rozwijając też kluczowe zagadnienia słabiej eksponowane lub pomijane przez dominującą w Polsce dydaktykę akademicką. Otwarcie debaty nad takimi związanymi z kształceniem kwestiami jak między innymi: wiedza ucznia, komunikacja, czas, przestrzeń itd. przy jednoczesnej zwielokrotnionej paradygmatycznie analizie wątków znanych, ale powszechnie prezentowanych jednostronnie, poszerza refleksję nad uczeniem się i nauczaniem, dając możliwość nowego ich rozumienia.

Książka kierowana jest zarówno do studentów pedagogiki i wszystkich kierunków nauczycielskich, jak i do kadry uniwersyteckiej zajmującej się naukowo zagadnieniami kształcenia.

Utworzenie mapy paradygmatów może służyć nie tylko rozpoznaniu tych, które nie są nam znane, ale przede wszystkim umożliwia rekonstrukcję własnych założeń i dotarcie do tych przyjmowanych nieświadomie i bezrefleksyjnie. Otwiera to krytyczną świadomość wobec swojej dotychczas przyjmowanej ?odruchowej? interpretacji świata edukacji, ale też stwarza możliwość dokonania wyboru i ewentualnej zmiany. Osadzenie dydaktyki w perspektywie paradygmatycznej pozwala nie tylko zauważyć radykalnie odmienne wyjaśnienia i koncepcje, ale przede wszystkim daje wgląd w rządzące nami z ukrycia założenia, które nieuchronnie kształtują myślenie o uczeniu się w warunkach instytucjonalnych, definiują sposoby ich badawczego poznawania, a także zamykają możliwości dostrzeżenia zjawisk i problemów, które nie mieszczą się w schemacie obowiązującego paradygmatu.

Z tekstu